Ailelerin başvuru şikayetleri neler oluyor ?

Çocuğun konuşmasının yaşıtlarından geri olması, seslenildiğinde bakmaması, göz teması kurmaması veya tekrarlayıcı davranışlardır.

Otizm spektrum bozukluğu nedir ?

Otizm spektrum bozukluğu sosyal etkileşim ve iletişimde yetersizlik ile beraber tekrarlayıcı davranışlar ve sınırlı ilgi alanı ile seyreden nörogelişimsel bir bozukluktur. Son yapılan çalışmalarda 59 çocukta 1 görüldüğü bildirilmiştir.

Neden?

Bir çok hipotez ortaya atılmasına rağmen nedeni tam olarak bilinmemektedir. Ailelerin sıkça sorduğu sorulardan bir tanesi aşılar neden olmuş mudur ? Yapılan çalışmalarda aşıların otizme neden olmadığı gösterilmiştir.

Ne zaman başlar ?

Otizm belirtileri yaşamın ilk 2 yılında ortaya çıkmasına rağmen olguların %25-30’unda 1.5-2 yaş sonrasında kazanılmış olan konuşma, sosyal iletişim ve etkileşim becerilerinde gerileme ile de ortaya çıkabilmektedir.

Erken ipuçları nelerdir ?

9 ay civarında gelişmesini beklediğimiz ortak dikkatin olmaması (bu nedenle çocuğun parmak ile göstermemesi veya parmağımız ile bizim işaret ettiğimiz noktaya bakmaması), mış gibi hayali oyunlar oynamaması, konuşmanın gelişmemesi, ismi ile seslenildiğinde dönüp bakmaması, kendisi ile konuşurken göz temasının olmaması ya da çok kısa süreli olması, belli nesnelerle takıntılı şekilde uğraşması( oda-dolap kapılarını ve ya elektrik düğmelerini açıp-kapama,oyuncakların tekerlerine aşırı ilgi vb ), el sallama, öpücük verme gibi sosyal becerileri kazanamamasını örnek verebiliriz.

Okul öncesi dönem belirtileri nelerdir ?

Otizmli çocuklarda bir yaşından sonra parmak ucunda yürüme, elleri çırpma, elleri burma, elleri sıkma, elleri ovuşturma, oturduğu yerde sallanma ve kendi etrafında dönme benzeri tekrarlayıcı davranışlar yine sık görülür. Sağlıklı gelişimsel süreç içerisinde bu davranışlar 3-4 yaşlarına kadar görülebilir ancak otizmli çocuklarda çok daha sık ve 3 yaşından sonra da devam etme özelliği gösterir.

Yine bir yaşından sonra hayali oyun kurabileceği oyuncaklara (arabalar, bebekler, evcilik oyunları vb) ilgi göstermezler, ya da bu oyuncakları sadece dizerler veya belli bir parçasına aşırı ilgi gösterirler.

Bu çocuklar duyusal uyaranlara karşı aşırı duyarlı ya da duyarsız olabilirler, örneğin yüksek sese veya renkli ışıklara aşırı tepki gösterebilirler ya da ilgi duyabilirler. Ağrıya daha dirençli olabilirler, koku ve tat ile ilgili farklı duyarlılıklar gösterebilirler. Bu nedenle katı gıdalara alışmakta sorun yaşayabilirler. Aynı kıyafetleri giymek, aynı sandalyede oturmak, aynı yoldan yürümek gibi aşırı tutturucu davranabilir ve olmadığında ağlama-öfke krizleri geçirebilirler.

Aile bireylerini tanımıyor gibi davranabilirler, fiziksel temastan kaçınabilirler, diğer çocuklara ilgi göstermezler, yalnız kalmak isterler, konuşmaya geç başlarlar, karşısındakinin söylediklerini tekrar edebilirler (ekolali), konuşurken kısa konuşurlar, ses tonu tek düzedir (robotik konuşma), anlamsız kelimeler uydurabilirler, zamirleri karıştırabilirler (ben, sen, biz, siz gibi).

Otizmli çoçuğun olumlu gidişatını gösteren en önemli şey dil gelişimidir. Bu nedenle 5 yaşından önce konuşmaya başlayan çocuklarda daha iyi bir seyir bekleriz.

Tanı nasıl konulur ?

Tanı koymaya yardımcı bir görüntüleme, test ve kan belirteci yoktur. Tanı çocuk ve ergen psikyatristi tarafından iyi bir anamnez ve klinik gözlem ile konur. Bunun yanından çocuğun kendi yaşıtları ve ailesi ile aynı ortamlarda çekilmiş videolarıda tanı koymaya yardımcı olur. Genel olarak 3 yaş civarı tanı konulmaktadır. Ancak tanının daha erken konulması önemlidir. 2 yaş civarında sağlıklı tanı konulabilir.

Tedavisi var mıdır?

Otizm spektrum bozukluğu kroniktir. Temel semptomlar olan; sosyal etkileşim-iletişim eksiklikleri, kısıtlı ve yineleyici davranışlar ile sınırlı ilgi alanları hedef alınarak davranışsal ve eğitsel müdahalelerde bulunulur. Uyum bozan aşırı hareketlilik, öfke kontrol sorunları, takıntıları ve eş diğer psikiyatrik bozuklukları içinse ilaç tedavisine başvurulur.